Dijital Ekosistemler: Sağlık Hizmetlerinin Geleceği

Yakın geçmişte yaşanan COVID-19 salgını, sağlık hizmetleri alanında veri ve teknolojiden yararlanılmasına yönelik yeni bir ihtiyaç doğurdu. Dünya genelinde, her türlü yeni ve gelişmekte olan teknoloji, daha önce hiç görülmemiş, temel bir değişikliğe neden olan dijital bir sağlık hizmetleri dönüşümünü beraberinde getiriyor. Bu radikal ivme, sağlık sistemlerini yeniden şekillendirebilecek ve geliştirebilecek dijital teknolojiyi kullanarak daha fazla hasta merkezli bir sağlık hizmeti sunma potansiyeli taşıyor.

Günümüzde veri yönetimi sağlık alanında yeni fırsatlar sunuyor. Verilerin hasta sağlığının yararına kullanılması, hastalığın oluşumunu geciktirme ve hatta bazen önleme noktasında büyük önem taşıyor. Ayrıca sağlık alanında kaynakların daha verimli ve etkin kullanılabilmesi için önemli fırsatlar yaratıyor. 

Yine de sadece veri ile bunları başarmamız mümkün değil. Etkili olabilmeleri için mevcut bütün verilerin entegre edilmesi, kategoriler halinde düzenlenmesi ve sağlık profesyonellerine klinik karar verme konusunda yeni perspektifler ve içgörüler sağlamak üzere yeniden birleştirilmesi gerekiyor. Algoritmalar işte tam da bu noktada devreye giriyor. Bunlar, mevcut laboratuvar ve klinisyen iş akışlarından elde edilen çeşitli verileri birleştirip analiz ederek bunları sağlık profesyonelleri için eyleme dönüştürülebilir içgörüler haline getiriyor. Veri algoritmaları, çoğu zaman coğrafyalar ve farklı topluluklar arasında bile büyük miktarda veriyi karşılaştırarak klinik iş akışlarını yönlendirmeye yardımcı olma, klinisyenleri karar verme süreçlerinde destekleme ya da laboratuvar verimliliklerini artırma potansiyeline sahip. Bulut tabanlı platformların ve şifreli teknolojilere sahip uygulamaların kullanılması, sağlıkla ilgili verileri daha anlaşılır, içgörüye dayalı, hastalar ve sağlık profesyonellerinin kolayca erişebileceği hale getirebiliyor. Verilerin ayrıca gizliliğe, güvenliğe ve amaca yönelik kullanıma uygun olacak şekilde yönetilmesi gerekiyor. Bu da ancak toplumdaki tüm bakım noktalarında güvenli dijital ekosistemler oluşturulduğunda mümkün hale geliyor.

Dijital ekosistem, çeşitli veri kaynaklarını, uygulamaları, cihazları ve teknolojileri entegre ederek, koordineli bir şekilde birlikte çalışmasını sağlıyor. Bu, topluma sağlık hizmeti sunmak için yeni yöntemler ve en önemlisi hasta sonuçlarını ve genel nüfus sağlığını iyileştirmek için yeni yollar sunuyor. Nihai amaç, doğru bilgiyi, doğru kişiye, doğru zamanda güvenli bir şekilde ulaştırarak maliyet verimliliğini ve klinik karar verme sürecini iyileştirmektir.

Dijital sağlık hizmetleri ekosistemi, laboratuvar veya hastane bilgi sistemleri (LIS/HIS) aracılığıyla klinikler, laboratuvarlar veya herhangi bir tıbbi test tarafından toplanan farklı veri türlerini (ör. test sonuçları, vb.) anlamlı şekilde birleştirerek birlikte çalışan kaynakların bir kombinasyonudur. Eyleme Geçirilebilir İçgörüler (veri noktalarının kombinasyonundan elde edilen) bir bilgisayar gösterge panelinde veya bir klinisyenin hasta ile ilgili tıbbi içgörüleri görebileceği bir uygulamada görüntülenebilir. Bu bilgiler ayrıca doğrudan hastanın kendi elektronik tıbbi kayıtlarına (EMR) da entegre edilebilir. 

İlgili her veri noktasından elde edilen ve EMR'de (veya ilgili başka bir panelde) sunulan hayati hasta bilgilerinin entegre edilmesiyle, klinisyenler verimli ve güvenli bir şekilde bilinçli değerlendirmeler sunabilir ve gerekirse tedavi süreçlerinde ve bakım planlarında düzenlemeler yapabilir. Sonuç olarak, her hastaya daha fazla kişiselleştirilmiş bir bakım sunulabilir.

“Dijital hastalık yönetimi uygulamalarında amacımız hem ekosistem hem de hasta üzerindeki ekonomik yükü azaltarak, daha iyi ve etkin bir sağlık hizmeti sağlamak. Bu hedefe ulaşmanın en geçerli yolu ise sürdürülebilir bir Ar-Ge vizyonu. Küresel bir pandeminin öğrenimleri ile tanı yöntemlerinin yarınına baktığımızda bu vizyonunun şekillendirdiği bir geleceği bugünden öngörebiliyoruz. Sağlık hizmetlerinde yaşadığımız dijital devrim paralelinde, gerçek yaşam verisinin hasta yolculuğunda daha fazla değer yaratmasını sağlamak ve Türkiye’de yapay zeka kullanımına yönelik girişimleri desteklemek üzere çalışmalarımızı sürdürüyoruz. İleri görüntüleme, genetik haritalamayı da içeren kapsamlı biyomarker testleri, gerçek yaşam verileri, yapay zekâ gibi teknolojik yenilikler verilerin daha yüksek doğrulukla verimli analizini mümkün kılıyor.” 

Gizem Özbayraç
Roche İlaç Türkiye İş Birimleri, Çeviklik, Dijital ve Data Lideri

“Dijitalleşme hastaların tedavi yolculuklarında pek çok avantaj sağlıyor. Kronik hastalıklarda tedavi süreçlerini iyileştirmek, uzaktan sağlık hizmetleri geliştirmek ve hekimlerin hastalık takibini desteklemek için geliştirilen teletıp uygulamaları, özellikle erişilebilirlik açısından büyük önem taşıyor. Bu durum örneğin pandemi döneminde tedavisini sürdürebilmek için hastaneye erişimi kısıtlanan kanser hastaları adına önemli bir gelişme olarak ifade edilebilir. İkinci bir örnek olarak ise atriyal fibrilasyon ve mekanik kalp kapağı hastalarının, pandemi döneminde hastane erişimlerinin olmadığı durumda INR takibini evde yapabilmelerini mümkün kılan cihazların önemli bir fayda sağlaması verilebilir. Buna ek olarak giyilebilir araçlar ve tıbbi cihazlar gibi kişisel teknolojilerin de faydalarının altını çizmek gerekiyor. Sağlık hizmeti sağlayıcılarının, hastaların durumlarını daha anlamlı bir şekilde ele alabilmelerini sağlayabilen bu teknolojik araçlar, hastaların da kendi sağlıklarının takibinde aktif rol oynayabilmelerine imkân tanıyor. Bu durum bireylere erken ve doğru tanının konulmasını, buna paralel olarak da tedavinin erken dönemde uygulanabilmesini ve hastalıkların daha etkin yönetilebilmesini mümkün kılıyor.”

Doğutan Ülgen
Roche Diagnostik Türkiye Sağlık Çözümleri Geliştirme Lideri

Çeşitli sağlık hizmeti noktalarından ve laboratuvarlardan gelen verilerin ötesinde, klinik dijital cihazları kullanan klinisyenler ve sayısı giderek artan hastalar da sağlık verilerinin zengin niteliğine ve niceliğine katkıda bulunmak için daha büyük fırsatlara sahip olacaktır. Bu, evde yapılan ve her geçen gün bir yenisi eklenen testler ve kişisel izleme araçları, cihazları ve teknolojileri kullanılarak gerçek zamanlı test sonuçları aracılığıyla sağlanacaktır.

Yenilikçi uygulamalar, hastaların ihtiyaçlarını ve sağlık verileri analitiğinden yararlanma potansiyelini anlayan inovatif şirketler tarafından geliştirilmektedir. Giyilebilir teknoloji, akıllı dağıtım cihazları veya test sonuçlarını bir mobil uygulamaya veya bulut tabanlı teknolojiye kaydeden sensörler kullanılarak, hastaların kendi test süreçlerini yönetme konusunda daha katılımcı olması sağlanabilir.

Klinik dijital cihazlar sağlık alanında giderek daha fazla kullanılmaya başlandı. Bu cihazlar, laboratuvar ve hastane profesyonellerine bakım hizmetlerinin verimliliğini artırmak için yeni fikirler ve kanallar sunarken, sağlık hizmetleri üzerindeki yükü hafifletiyor ve en önemlisi hasta bakımı için klinik karar verme sürecine yeni içgörüler kazandırıyor.

Daha fazla sağlık verisi noktasını bir araya getirmek ve bunları güvenilir bir güncel bilgi kaynağı oluşturmak için gelişmekte olan teknolojileri kullanan bağlantılı bir dijital sağlık ekosistemine güvenli bir şekilde dahil etmek önemli fırsatlar sunuyor.

• Kişiselleştirilmiş hasta bakımı için klinik içgörüler

Klinisyenler birçok veri noktasını bir arada, tek bir kaynak üzerinden görüntüleyebilir, karar verme süreçleri ve hastalar için kişiselleştirilmiş tedavi planları hakkında bilgi verebilir.

• Hastaların kendi bakım süreçlerine dahil olmaları için kolay ve esnek yollar

Hastalar, hekimleri ile güvenli bir şekilde bilgi paylaşan uygulamaları ve teknolojileri kullanarak kendi hastalık yönetimi süreçlerine dahil olabilir.

• Sağlık hizmetlerine sürekli inovasyon getirmek için güvenli kanallar

Sağlık hizmetlerinde dijital ekosistemler, yeni uygulamaların ve fikirlerin sağlık hizmetlerinin doğrudan iyileştirilmesinde nasıl uygulanabileceğini keşfetmek ve bunları pilot olarak kullanmak adına sağlık profesyonellerini yenilikçi girişimlerle buluşturmayı da kolaylaştırabilir.

Dijital sağlık hizmetleri ekosistemi zaman içinde, kişiselleştirilmiş sağlık hizmetlerinin yanı sıra toplum genelinde hastalık yönetimi ve önleme tedbirlerinin etkinliğini artırmaya yardımcı olabilecek bir öğrenim ve içgörü havuzu oluşturacaktır.